MEZAR ZİYARET GÜNÜ (QING MING JIE)
Qingming – Saf Parlaklık Bayramı her yıl Nisan ayının 4 ‘ü ile 6’ sına denk gelen, Çin takviminin 24 mevsimlik bölümünden biridir. .
Bu tarihlerden sonra hava sıcaklığı artar , bahar yağmurları çoğalır ve köylüler ve çiftçiler için ekin zamanı başlar. Qingming Festivali Çinliler için tarıma uygun zaman olmanın yanında, ayrıca bir anma günüdür. Qingming sevinç ve hüzünün birbirine karıştığı bir zamandır..
Çinliler yılın bu zamanı ölülerini anarlar ve onlar için kurban adarlar. Mezarlıklar ziyaret edilir ve mezarlar temizlenir. Ayrıca o gün evlerde yemek pişirilmez ve insanlar soğuk yemek yerler. .
Qingming de yasın yanı sıra mevsimin değişimi sevinci vardır. Mezarlık ziyaretlerinden sonra , insanlar piknik alanlarında toplanır ve birlik beraberliğin bir simgesi olarak hepberaber yemek yerler ve baharı karşılarlar. .
NOT: 2008 YILI İTİBARİYLE QINGMING FESTİVALİ ÇİN DE RESMİ TATİL OLARAK KUTLANILMKATADIR.
Bahar Bayramı
Batılıların Noel’i gibi Çinliler için de Bahar Bayramı en önemli bayramdır. İçeriği ve insanların kutlama biçimleri zaman içinde değişmekle birlikte Bahar Bayramı’nın Çinlilerin yaşam ve ideolojisindeki yeri hiç değişmez.
Söylentilere göre Çinlilerin Bahar Bayramı’nı kutlama geleneğinin 4 bin yıllık geçmişi vardır; ancak ilk başlarda bir bayram günü olarak sabit biçimde kutlanmamış ve “Bahar Bayramı” olarak adlandırılmamıştır. M.Ö 2100 yıllarına gelindiğinde zamanın insanları Jüpiter gezegeninin bir turunu bir yaş olarak saptamışlar ve bunu Bahar Bayramı olarak kutlarken adına da “yaş” demişler. M.Ö 1000 yılında ise “yıl” sözcüğüyle Bahar Bayramı betimlenir olmuş. “Yıl”, o zamanlar bol ürün anlamında kullanılıyordu. Tarımdan bol ürün alınmasına “bereketli yıl”, çok daha bol ürün alınmasına ise “çok bereketli yıl” denilmiş.
Halk arasındaki örf ve adetlere göreyse, genel anlamda Bahar Bayramı, Çin’in Ay Takvimi’ne göre 12. ayın 23. gününden başlar, yeni yılın ilk ayının 15. günü düzenlenen Yuan Xiao Bayramı’na (diğer adı Fener Bayramı) kadar yaklaşık üç hafta sürer. Bu süre içindeki en önemli günler ise 12. ayın 30. gününün gecesi ve yeni yılın ilk ayının ilk günüdür. Bu günler, Bahar Bayramı’nın en neşeli ve en görkemli kutlandığı günlerdir.
Bahar Bayramı’nı karşılamak için gerek şehirlerdeki gerekse köylerdeki Çinliler çeşitli hazırlıklara girişirler. Köylerde, bayram için hazırlık çalışmaları Aralık ayına girilir girilmez başlar. Birçok köylü ailesi evini temizler, çamaşırlarını, yorganlarını yıkar. Bu, eskiden kalan kirliliğin temizlenmesini, yepyeni bir çehre ile Bahar Bayramı’nın kutlanmasını ifade eder. Köylüler, bayram sırasında yemekler yaparlar, konukları ağırlamak için pazarlardan bonbon, pasta, et ve meyve gibi şeyler alırlar. Büyük şehirlerde de bayram hazırlıkları çok erken başlar. Kültür kurumları ve sanat toplulukları, zengin sanat ve kültür programları hazırlar, televizyon kanalları çeşitli sanat geceleri düzenler, büyük parklarda panayırlar düzenlenir, eğlence programları hazırlanır, dükkânlar da bayramlarda halkın ihtiyaçlarını karşılamak için ülkenin çeşitli bölgelerinden, hatta yurtdışından mallar tedarik ederler. İstatistiklere göre, Çinlilerin Bahar Bayramı’nda yaptıkları tüketim, tüm yıl içinde yaptıkları tüketimin üçte birini, hatta daha fazlasını oluşturuyor.
Çin’in çeşitli bölgelerinde insanlar Bahar Bayramı’nı değişik gelenek ve adetlerle kutlarlar. Ancak, Çin’in kuzeyinde olsun güneyinde olsun yılsonu gecesinde aile fertlerinin bir araya gelerek birbirlerine kavuşma yemeği yemeleri hiçbir zaman ihmal edilmez. Güney Çin’de yılsonu akşam yemeğinde genel olarak 10’dan fazla yemek vardır. Bu yemekler arasında mutlaka Doufu (soya peyniri) ve balık bulundurulmalıdır; çünkü “soya peyniri” ve “balığın” Çince söylenişi “zenginlik” sözcüğüyle eşseslidir. Kuzey Çin’de ise tüm aile üyeleri birlikte, yılsonunda akşam yemeği olarak Jiaozi (Türklerin mantısına benzer bir yemek türü) yapar. Jiaozi, yuvarlak yufka içine lezzetli kıyma konulan ve kaynamış suda pişirildikten sonra servis edilen bir yemektir. Tüm aile üyeleri sofranın etrafında Jiaozi’yi sirke ve soya sosuyla beraber neşeli bir şekilde yer.
Yılın son gecesinde hiç uyumama, Çinlilerin eski bir geleneğidir. Bu gece, eski yıl neşe içinde uğurlanır, yeni yıl karşılanır. Eskiden Çinliler yeni yılı, kötülükleri kovmak için patlangıç patlatarak da karşılarlardı. Ancak bu gelenek, güvenlik ve çevre kirliliği gibi sorunlara yol açması nedeniyle Beijing ve diğer büyük şehirlerin merkezlerinde yasaklandı. Çin’in Ay Takvimine göre yeni yılın ilk gününde yediden yetmişe kadar tüm aile fertleri, bayramlık kıyafetlerle ziyarete gelen misafirleri karşılar ya da akraba, eş dost ve komşulara giderek bayramlaşırlar. Bu karşılaşmalarda birbirlerine “Yeni yılınız kutlu olsun”, “Bahar bayramınız kutlu olsun” gibi uğurlu sözler söyleyerek selamlaşırlar. Eve gelen konuklarla şeker ve çayla ikramı eşliğinde havadan sudan sohbet edilir. Eğer geçen yıl içinde yakınlar ve dostlar arasında anlaşmazlıklar yaşanmışsa, Bahar Bayramı’nda bayramlaşan kırgınların birbirlerini bağışladıkları anlamı çıkarılır.
Bahar Bayramı’nı kutlama etkinlikleri rengârenk geçer. Bazı yerlerde yerli operalar, filmler gösterilir, bazı yerlerde Aslan Dansı, Yangge Dansı, ayaklık üstünde yürüme gösterileri ve panayırlar gerçekleştirilir. Yani ülkenin her yerinde neşeli bir bayram havası hüküm sürer. Tabii ki, çok sayıda insan da evde televizyon programlarını izlemeyi tercih eder. Çünkü televizyon kanalları bayram sırasında her yaştan Çinlinin zevkine uygun, güzel programlar yayınlarlar.
Bahar beyitleri ve yeni yıl resimleri yapıştırmak, fenerleri yakmak, Bahar Bayramı’nı kutlama biçimlerinden bazılarıdır. Bayram sırasında pazarlarda sergilenen ve halkın mutlu yaşamını, neşeli çalışmaları, çeşitli çiçekleri, dağları, gölleri, ırmakları betimleyen yeni yıl resimlerinden satın alınır. Bahar Bayramı sırasında düzenlenen fener festivali de çok canlı kutlama faaliyetlerinden biridir. Fenerler Çin’in halk sanatı örneklerindendir. Çok çeşitli modellerdeki fenerlerin üzerinde değişik hayvan, güzel manzara ve kahraman figürleri vardır.
Halkın yaşam düzeyinin ve refahının yükselmesiyle birlikte Çinlilerin Bahar Bayramı’nı kutlama biçimleri de değişiyor. Örneğin yurtdışı yolculukları da, Çinlilerin bu bayramı kutlama biçimleri arasında yer almaya başlıyor.
Dragon Boat Festivali ( Duan Wu Jie)
Dragon Boat Festivali( Duan Wu Jie). Festival Çin Ay takvimine göre her sene, 5. ayın 5. günü kutlanır( 4 Temmuz). Duan Wu’nun kelime anlamı “ilk beş”tir. Çin takvimine göre de wu mayıs ayı demektir; dolayısıyla 5. ayın 5. günü.
Festivalin kökeni hakkında birçok hikâye vardır. Bunlardan biri festivalin doğrudan ejderhaya tapınma ile ilgili olduğunu, bir diğer inanışa göre ise 5. ayın 5. günü uğursuz değerlendirilirdi ve bu uğursuzluğu gidermek amacıyla düzenlenirdi. Ama bu hikâyelerden en yaygını ve en kabul göreni ise bu bayramın yurtsever şair Qu Yuan anısına yapıldığıdır.
Buna göre Huai hanedanlığı zamanında M.Ö. 3 yy’da Chu ülkesinin büyük gücü kırılmış ve ülke Qin hanedanlığının işgaline uğramıştır. Bu duruma dayanamayan vatansever şair Qu Yuan 5. ayın 5. günü Guluo nehrine atlayarak intihar etmiştir. Efsaneye göre bunu duyan insanlar büyük üzüntü duymuşlardır. Balıkçılar nehre birbirleriyle yarışırcasına gitmişler ve cesedini aramışlardır. Cesedi bulamayan insanlar balıkları besleyerek cesedi yememelerini sağlamak için nehre zongzi( içinde pirinç olan bambu), yumurta ve çeşitli yiyecekler atmışlardır. Zongzi yemek, Duanwu Bayramı’nın önemli geleneklerinden biridir. Çok eskiden “Jiaoshu” olarak da adlandırılan Zongzi, içinde yapışkan pirinç bulunan, saz ve bambu yapraklarıyla sarılı ve ince iplikle dörtgen ya da yastık şeklinde bağlanmış ve suda pişirilerek servise sunulan bir yemektir. Duanwu Bayramı’nın arefe akşamı her aile, bayramda yemek için Zongziler yaparak pişirir. Zongzi ayrıca hediye olarak da verilebilir. Duanwu Bayramı sırasında, insanlar karşılıklı ziyaretlerde birbirlerine kendi yaptıkları Zongzileri hediye ederler.
Yemeklerden başka, Duanwu Bayramı’nın çok özgün süs gelenekleri de vardır. Bayram günü, her aile kapısının önüne pelin otu (Ai Cao) ve su kamışı (Cao Pu) asar. Pelin otu ve su kamışı, ilaç amaçlı kullanılan iki çeşit ottur. Bu otlar, bir yandan kötülükten korunmak, öte yandan da yaz mevsiminin başlarında havanın çok yağışlı ve nemli olması nedeniyle zehirli böceklerin çoğalması nedeniyle hastalıkları önlemek için asılır. Bunun yanı sıra Duanwu Bayramı sırasında insanlar, “100 yıl yaşasın” diye çocukların bileziklerine beş renkli iplik dolar; kaplan ve kabak şekillerinde, içlerinde parfüm bulunan küçük kokulu çantaları dikerek ipek ipliklerle çocukların elbiselerine bağlar. Ayrıca çocuklara kaplan başı şeklinde ayakkabılar ve üzerinde kaplan figürlü nakışlar bulunan kumaş önlükler giydirirler. Bütün bu gelenekler, çocukların huzurlu, güvenli ve sağlıklı büyümelerini garanti altına alma anlamına gelir.
Çin’in güneyinde bulunan Yangtze Nehri’nin orta ve aşağı kesimlerinde, ejderha kayıkları yarışmalarının düzenlenmesi de Duanwu Bayramı’nın önemli unsurlarından biridir. Söylentilere göre, bu gelenek de şair Qu Yuan’la ilgilidir. Söylentilere göre, halk Qu Yuan’ın kendini nehre attığını duyunca onu kurtarmak için hemen kayıklarla olay yerine yetişmeye çalışmış. Daha sonra bu hikâye Duanwu Bayramı’nda ejderha kayıkları yarışması düzenleme geleneği haline geldi. Çin Ay Takvimi’ne göre, her yılın 5. ayının 5. günü nehir ve göllerin sahilinde düzenlenen ejderha kayıkları yarışması, görkemli bir bayram şenliğidir. Bazı yerlerde 50–60 ejderha kayığı birden yarışmaya katılır. Her kayığın başında, değişik şekillerde, tahta üzerine oyulan rengârenk ejderha başı bulunur. Her kayıkta davul ve gong sesleri göğü çınlatır, yarışmacıların haykırışları birbirine karışır, kayıklar birbirlerini kovalarcasına yarışır, sahilde de renkli bayraklar dalgalanır. İzleyicilerin “hurra” sesleriyle birlikte çekişmeli ejderha kayıkları yarışması, Duanwu Bayramı’nın coşkusunu oldukça yükseltir.
Güzortası Bayramı ( Ayçöreği)
Çin takviminin üçüncü önemli bayramı olan Güzortası Bayramı Çin takvimine göre sekizinci ayın 15. günü kutlanmaktadır. Bu bayram Batı kültürlerinde kutlanan hasat şenliklerine tekabül etmektedir.
İnanışın aksine, bu bayramın kutlanış amacı hasat olmayıp, Taocu inanışın özü olan insan ruhunun doğa ile birleşmesidir.
“ Ay dolunay olunca, tüm insanlık birdir."
Bu bayramın Ay Çöreği Bayramı olarak adlandırılmasının nedeni ise insanların festival boyunca susam tohumları, toprak nilüferi tohumları ve ördek yumurtasından yapılan ay çörekleridir. Kimse ay çöreğinin tam olarak ne zaman bir gelenek haline geldiğini bilmiyor, yalnız yaygın bir söylentiye göre bu 14. yüzyıla tekabül etmektedir. O zamanlarda Çin Moğollara karşı isyandaydı. İmparator Chu Yuen-chang ve danışmanı Liu Po-wen Moğolardan bir şehri almak için bir streteji geliştirdiler. Liu bir Taocu rahip kılığına girerek şehre gider. Ve yanında götürdüğü ay çöreklerini halka dağıtır. Chung Chui festival zamanı geldiğinde insanlar çörekleri açarlar ve içlerinden silahlarını da yanların alarak ayaklanmaları gerektiği öğütler çıkar... Bunun üzerine Çin imparatoru şehri kolayca ele geçirir.
Ay festivaliyle ilgili bir sürü efsane vardır. Bunlardan bir tanesi Chang Er ile ilgilidir. Eski Çin mitolojisine göre kahraman Chang Er gökyüzündeki dokuz güneşi okuyla vurduktan sonra Ay’a uçar ve hayatını orada devam ettirir. Ve insanlar her Ay festivalinde onu Ay’da dans ederken görürler.
Ayrıca Ay festivali tüm aile üyelerinin bir araya geldikleri kutlamalar olmuştur. Ay dolunay olunca, tüm aile üyeleri bir araya gelir, hep birlikte ay çöreği yer ve şarkılar ve şiirler okurlar.
Şairler Ay festivaline binlerce şiirler yazmışlardır.
