Yüksek Teknoloji Sanayii
Çin'in reform ve dış dünyaya açılma politikasını uygulamaya koymasından sonra önem kazanan yeni bir sektör olan yüksek teknoloji sanayii, ülkenin kapsamlı olarak güçlendirilmesi ve geleneksel sanayilerin dönüşümü ve modernleştirilmesinin teşvik edilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Devlet Konseyi'nin onaylamasından sonra 1988'de yürürlüğe giren "Meşale Planı", yüksek teknoloji sanayinin geliştirilmesi iÇin atılmış önemli bir adımdır. "Meşale Planı", bilim ve teknolojinin gücünden tam olarak yararlanılmasını, yüksek teknoloji araştırma bulgularının ticari amaçlarla kullanılmasının özendirilmesini, yüksek teknolojiye dayalı ürünlerin sanayileştirilmesini ve yüksek teknoloji sanayilerinin uluslararası düzeye çıkarılmasını amaçlamaktadır. 1995'in sonuna kadar "Meşale Planı" kapsamında 7,000 ürün imal edilerek 114.1 milyar yuan değerinde sınai üretim değerine ulaşılmıştır.
Çin, yüksek teknoloji sanayilerinin ortaya çıkması ve geliştirilmesini amaçlayan uzun ve orta vadeli programlar, politikalar, yasa ve yönetmelikler hazırlamıştır. Bunlara ilave olarak bunlara uygun reformları uygulamaya koymuş, yüksek teknolojinin gelişmesine yardımcı olan yönetim ve işletme yapıların oluşturmuş, ve bu sektör iÇin sermaye birikimini teşvik etmek iÇin çeşitli kanalları açmıştır. En önemli adım ise dış dünyaya açılma ve ulusal kaynaklara erişme açısından daha iyi bir konuma sahip olan, zengin insani ve teknolojik kaynaklara sahip büyük ve orta büyüklükteki kentlerde yeni ve yüksek teknoloji sınai geliştirme bölgeleri oluşturulması olmuştur. 1995'te Devlet Konseyi'nin onayından sonra ulusal düzeyde 52 yeni ve yüksek teknoloji geliştirme bölgeleri kurulmuştur. Bunlar, Çin'in yüksek teknoloji sanayilerinin gelişmesini destekleyen önemli üsler haline gelmektedirler.
Bu bölgeler, kendi kaynakları ve özelliklerine göre tercihli politikalar oluşturmuşlar, yatırım ortamını geliştirmişler, gelişmenin gereksinimlerine uygun bir sosyal hizmet sistemi oluşturmuşlar, özel nitelikte veya Çin-yabancı ortak girişimleri veya tamamen yabancılara ait işletmeler şeklinde yüksek teknoloji işletmeleri kurmak iÇin bilimsel araştırma kurumlarını, yüksek eğitim kurumlarını, işletmeleri, bilimsel ve teknolojik personelleri, denizaşırı işadamlarını teşvik etmişlerdir. Yeni ve yüksek teknoloji geliştirme bölgelerindeki bu işletmeler, vergi ayrıcalıklarından yararlanmaktadır. İşletmelerin ihraç ürünleri imal etmeleri iÇin gerekli olan ithal ham ve yarı mamul malzemeler ve yedek parçalar, ithalat ruhsatından muaf tutulabilmektedir. Ayrıca, Çin'de üretilemeyen ithal aletler ve öteki donanıma ilişkin ithalat vergileri, beş yıl iÇinde muaf tutulabilmektedir. Bu bölgelerdeki işletmeler, fiyat belirleme, kredi alma ve verme ve personel istihdam etme hakkına sahiptir. Hükümet, piyasada ümit vaad eden yüksek teknoloji ürünlerinin ve ilgili sanayilerin geliştirilmesini desteklemek iÇin az miktarda maddi destek sağlamaktadır, ancak bu işletmeler, ihtiyaç duydukları maddi kaynakları büyük ölçüde bankadan kredi alma ve kendileri elde etme şekilleriyle sağlamaktadır. Devlet ve yerel yönetimlerin çeşitli bilimsel ve araştırma geliştirme planlarına büyük önem verilmektedir. En başarılı yüksek teknoloji araştırmaları, çeşitli buluş ve patentler arasından seçim yapılmaktadır. Güçleri bir arada toplayarak ticarî amaçlarla kullanılanların yeniden geliştirilmesiyle birlikte belirli ölçüdeki sanayii mümkün olduğu kadar çabuk oluşturulmaktadır. Şu anda yeni malzemelerin birleştirilmesi, biyoloji, bilgi ve elektromekanik sistemler, yeni enerji kaynaklarının geliştirilmesi ve kullanılması, yüksek verimlilikte enerji tasarrufu, çevre koruma, tip ve 140 okyanus araştırmalarına öncelik verilmektedir. Projeler, uzmanlar tarafından önceden dikkatli bir şekilde onaylanmakta ve seçilmektedir. Bunların, sanayide hızla uygulanabilecek özelliklere sahip olmaları gerekmektedir. Ayrıca, yüksek teknolojik içeriği ve katma değere, piyasada rekabet gücüne, ihraç ürünleri üretme veya ithal ürünleri ikame etme özelliklerine sahip olmaları şartı aranmaktadır. İstatistiki verilere göre 52 ulusal düzeyde yeni ve yüksek teknoloji geliştirme bölgelerinin toplam yıllık teknolojik, sınai ve ticaret geliri, 1991 ile 1995 yılları arasında 8.73 milyar yuandan 152.9 milyar yuana çıkmıştır. İhracattan elde edilen yıllık döviz geliri de aynı dönem iÇinde 120 milyon dolardan 2.9 milyar dolara yükselmiştir. Şu anda, Çin'in yeni ve yüksek teknoloji geliştirme bölgeleri, olgunluk aşamasına ulaşmaktadırlar.
Çin piyasa mekanizmasının oluşturulması ve geliştirilmesi, hükümet görevlerinin dönüşümü, işletmelerin gücünün artması ve sınaî yapının yeniden düzenlenmesi sonucunda, yüksek teknoloji sanayilerinin gelişmesi iÇin olumlu koşullar yaratılmıştır. Çin'in yüksek teknoloji sanayii geliştirmesi amacı, bir takım ihracata dönük yeni ve yüksek teknoloji geliştirme bölgelerini, uluslararası alanda rekabet edebilen, Çin'de ve dış piyasada yüksek prestije sahip yüksek teknoloji sanayi grupları, ülkeler arası gruplar ve bölgeler arası şirketleri kurmak; 2000 yılına kadar yeni ve yüksek teknoloji geliştirme bölgelerinin toplam yıllık gelirinin, 400 milyar yuana ulaşması ve üretim değerlerinin ülkenin toplam sınai üretim değerinin yaklaşık yüzde 10'unu oluşturması beklenmekte; bu tarihe kadar yeni bir teknik, yönetim, ve işletme personeli kuşağı eğitilmiş olmasıdır.
Çin'de Havacılık ve Uzay Sanayi
Çin'in havacılık ve uzay sanayii, 1950'lerin başında kurulmuştur. Xian, Shanghai, Shenyang ve Chengdu'da savaş uçakları, bombardıman uçakları, saldırı uçakları, keşif uçakları, sivil yolcu uçakları, kargo uçakları ve helikopterler dahil olmak üzere sivil ve askeri amaçlı uçak imal edebilen dört büyük uçak imalat üssü bulunmaktadır. Son 40 yıl iÇinde 27 farklı tür ve 60 model dahil olmak üzere 13,000 hava taşıtı imal edilmiştir. Havacılık sanayiinin hızlı bir gelişme gösterdiği 1991 ile 1995 yılları arasında on yeni model uçak üretilmiş, 14 farklı türde uçağın tasarımı yapılmış ve 156 sivil amaçlı uçak hizmete sokulmuştur. Bunlara ilave olarak sivil havacılık sanayii, çok sayıda otomobil ve motorsiklet üretmiştir. 1979 yılından bu yana çeşitli Çin havacılık sanayii ürünleri, birbiri ardından uluslararası pazara girmektedir. Sivil amaçlı uçaklar, 18 ülkeye ve bölgeye toplu olarak ihraç edilmiştir. Amerika Birleşik Devletleri'nden Boeing ve McDonnel-Douglas, Air Canada, Almanya'dan Lufthansa, Avrupa Konsorsiyumu'nun Air Bus ve Fransa'dan Space Navigation Company gibi bir çok yabancı uçak şirketi, üretimlerinin bir kısmını Çin'de gerçekleştirmektedir.
Çin'in uzay sanayiinin gelişimi, bütün dünyada ilgi uyandırmıştır. Araştırma, tasarım, deneme üretimi, test ve üretimi kapsayan komple bir sisteme sahip olan Çin, çeşitli tipte taşıyıcı roket geliştirebilmekte, her türlü uyduyu geliştirerek uzaya gönderebilmektedir. Taşıyıcı roket, uydu izleme ve kontrol iki sisteminden oluşan uzaycılık sistemi kurulmuştur. Çin, şu anda uyduların geri getirilmesi, tek taşıyıcı roketle uydu fırlatılması alanında dünyada önde gelen ülkeler arasında bulunmaktadır. Ayrıca, üst düzeyde uydu izleme ve kumanda teknolojisi, yüksek enerjili ve düşük sıcaklıkta yakıt kullanan roket teknolojisi, sabit yer uydu fırlatma teknolojisi ve yüksek sevk gücüne sahip taşıyıcı roket takviye kulesi teknolojisine sahiptir. Çin'de uzaktan algılama yoluyla geri dönme kapasitesine sahip ve yakın yörüngeye oturtulan uydular, dünya ile eşzamanlı yörüngeye oturtulan haberleşme uyduları, güneşle eszamanlı yörüngeye oturtulan meteoroloji uydularından oluşan üç seri uydu bulunmaktadır. Ayrıca yabancı ülkeler iÇin uydu fırlatma ve izleme ve kumanda hizmetleri vermektedir. 1995'te Çin'in geliştirdiği 2 numaralı Uzun Yürüyüş taşıyıcı roketi," Asiasat 2"yi, önceden belirlenen nakil yörüngesine başarıyla oturtmuştur. 1980 ve 1995 yılları arasında Çin, 43 yerli ve yabancı uyduyu başarıyla fırlatmıştır ve "No.l Echo", "International TA" ve "No. 2 Asya-Pasifik" uydularını yakın bir gelecekte fırlatmakla yeni bir dizi ticarî amaçlarla fırlatma hizmetinin anlaşması yerine getirilecektir.
Çin, bugün gerekli bütün alanlarda uzmanlaşmış uzay teknisyenlerine sahiptir. Çin'in 2000 yılına kadar pratik uydu uygulamaları konusundaki hedefi, haberleşme, yer gözlem, seyrüsefer yönlendirme ve bilimsel ve teknik deney uydularının geliştirilmesini hızlandırarak ulusal ekonomik kalkınma ve savunma gereksinimlerinin karşılanmasıdır. Gerekli işlevleri gerçekleştiren, uzun süreli ve istikrarlı faaliyetleri gerçekleştirme kapasitesine sahip pratik, yüksek kaliteli bir uydu sistemi oluşturulacaktır.